شاید عبارت اثر ایکیا در مارکتینگ چیزی شنیده باشید؟ اجازه دهید اینطور بپرسیم تابهحال شده از یک فروشگاه لباس یک لباس آماده بخرید و بعد از مدتی احساس کنید که دیگر آن لباس را دوست ندارید؟ اما همین لباس را اگر خودتان بدوزید حتی اگر ظاهری ساده داشته باشد، چقدر بیشتر دوستداشتنیتر و عزیزتر خواهد بود؟ فرض کنید که شما یک فرد هنرمند و خلاق هستید. دوست دارید لباسهای خود را خودتان بدوزید.
شما پارچههای موردعلاقه خود را انتخاب کرده، طرح لباس را میکشید و شروع به دوختن میکنید. ساعتها وقت و انرژی صرف خواهید کرد تا لباسی را بدوزید که دقیقاً مطابق با سلیقه شما باشد. وقتی لباس تمام میشود، از دیدن آن ذوقزده میشوید. این لباس برای شما ارزشمندتر از هر لباس آماده دیگر است حتی اگر از معروفترین برندها باشد.
چرا این لباس برای شما ارزشمندتر است؟ آیا به این دلیل است که خودتان آن را دوختهاید و برای دوخت آن زحمت کشیدهاید؟ یا به این دلیل است که احساس میکنید این لباس متعلق به شما است؟ این پدیده درونی، یک اثر روانشناختی به نام ایکیا است. در این مقاله به اثر ایکیا در مارکتینگ خواهیم پرداخت.
اثر ایکیا چیست؟
اثر ایکیا، مفهومی روانشناختی است که به تأثیر خلاقیت و مشارکت در فرایند ساخت یک شیء یا محصول اشاره دارد.
این مفهوم روانشناختی نشان میدهد که وقتی افراد در فرایند ساخت محصولاتی که مالک آنها هستند مشارکت داشته باشند، ارزش احساسی و عاطفی آن محصول برای آنها بیشتر میشود. بهعبارتدیگر، زمانی که فرد برای ساخت محصول موردنیاز خود تلاش میکند، آن کالا برای او جایگاهی ارزشمندتر و مهمتر خواهد داشت.
این پدیده توسط دو روانشناس به نامهای تام ویریگ (Tom Vrignaud) و دنیل کانمن (Daniel Kahneman) در سال 2012 کشف شد.
در یک مطالعه، محققان از شرکتکنندگان خواستند که یک جعبه چوبی ساده را مونتاژ نمایند. سپس از آنها در خواست کردند که ارزش جعبه را تخمین بزنند. شرکتکنندگانی که جعبه را مونتاژ کرده بودند، ارزش آن را به میزان قابل توجهی بیشتر از شرکتکنندگانی که جعبه را از قبل مونتاژ شده خریداری کرده بودند، تخمین زدند.
اثر ایکیا در مارکتینگ چیست؟
اثر ایکیا میتواند یک ابزار قدرتمند برای بازاریابان باشد. با استفاده از این پدیده روانشناختی، بازاریابان میتوانند ارزش محصولات خود را در نظر مشتریان افزایش دهند و به این وسیله سودآوری بیشتری داشته باشند.
راه های استفاده از اثر ایکیا در مارکتینگ
- سفارشیسازی محصولات: ایجاد امکان سفارشیسازی محصولات به افراد این فرصت را میدهد تا محصولات را بر اساس سلیقه و نیازهای خود تغییر دهند. این کار باعث ایجاد احساس مالکیت بیشتر در مشتریان شده و انگیزه خرید را در آنها افزایش میدهد.
- روش DIY: ارائه محصولاتی که مشتریان باید خود آنها را مونتاژ کنند، سبب میشود که مشتریان احساس شایستگی و مهارت در انجام کارها داشته باشند. این کار باعث افزایش ارتباط عاطفی مشتریان با محصول میشود و آنها را متعهد به استفاده بیشتر و نگهداری بهتر از محصولات میکند.
- استفاده از محتوای کاربر ساخته شده (UGC): تشویق مشتریان به تولید و بهاشتراکگذاری محتوای مرتبط با محصولات، اعتماد و جذابیت نهادها را افزایش خواهد داد. امکانداشتن نظرات و تجربیات دیگران درباره محصولات، مشتریان را ترغیب میکند تا تمایل بیشتری به خرید داشته باشند.
با استفاده از این روشها، بازاریابان میتوانند ارزش محصولات خود را در نظر مشتریان افزایش داده و همچنین باعث شوند تا مشتریان درک بهتری از ارزش و کارایی محصولات برای خود بسازند.
چطور میتوان از اثر ایکیا در مارکتینگ به طور قوی استفاده کرد؟
برای درک بهتر اثر ایکیا در مارکتینگ فرض کنید یکی از شرکتهای الکترونیکی یک محصول جدید به نام “سیستم صوتی هوشمند” را به بازار عرضه میکند. این شرکت با بهرهگیری از اثر ایکیا، میتواند ارزش محصول را برای مشتریان افزایش دهد.
استفاده از اثر ایکیا برای ارزشمندتر کردن سیستم صوتی هوشمند
- طراحی ساده و مدرن: سیستم صوتی هوشمند با طراحی ساده، خطوط مدرن و ساخته شده از جنسهای باکیفیت، حس شیک بودن و کیفیت را به مشتریان القا نماید.
- تجربه خرید شگفتانگیز: شرکت میتواند فروشگاههایی را طراحی کند که افراد را در معرض تجربه خرید جذاب قرار دهد. مثلاً، یک فضای صوتی مجازی با طراحی ویژه ایجاد میکند تا مشتریان بتوانند صدای محصول را با کیفت بالا و به صورت واضح و رسا بشنوند و تجربهای واقعی و هیجانانگیز داشته باشند.
- تبلیغات خلاق و پاسخگو: در تبلیغات، میتوان با ارائه محتواهای جذاب و طراحی نوآورانه از اثر ایکیا استفاده کرد. مثلاً با استفاده از تصاویر و ویدئوهایی که به نشاندادن محصول در محیطهای گوناگون و در شرایط مختلف میپردازند، ارتباطی عمیق بین مشتریان و محصول برقرار میکند.
- ایجاد ارتباط واقعی با مشتریان: سیستم صوتی هوشمند میتواند با اینترنت اشیا و استفاده از نرمافزارهای هوشمند به بهترین نحو پاسخگوی نیازها و خواستههای مشتریان باشد برای مثال قابلیت سفارشیسازی صداها، کنترل از راه دور از طریق تلفن همراه یا کنترل صوتی، ارتباط بین مشتری و محصول را تقویت خواهد کرد و امکان کاربری راحتتری را برای مشتریان فراهم میآورد.
بهاینترتیب با استفاده از اثر ایکیا در مارکتینگ، میتوان ارزش محصولاتی که به بازار عرضه میکنید را برای مشتریان را افزایش داده و رابطه پایدار و باارزشی با آنها برقرار کنید.
اثر ایکیا بر کسب و کارها
با توجه به این که اثر ایکیا سبب میشود تا افراد در ساختوساز محصولات موردنیاز مشارکت داشته باشند، این پدیده تأثیرات قابلتوجهی بر کسبوکارها خواهد داشت که از میان آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
فروش بیشتر
اثر ایکیا میتواند به کسبوکارها کمک کند تا محصولات خود را با قیمت بالاتری بفروشند. این امر به این دلیل است که مشتریان با داشتن احساس مالکیت یا شایستگی نسبت به یک محصول، تمایل بیشتری برای خرید و صرف پول بیشتر برای مالکیت آن را خواهند داشت.
برای مثال شرکت Build-A-Bear با استفاده از اثر ایکیا، مشتریان را در فرایند ساخت عروسکهای خود مشارکت میدهد. این کار سبب میشود که مشتریان حس مالکیت بیشتری نسبت به عروسکها پیدا کنند و به همین دلیل بیشتر تمایل به خرید آنها داشته باشند.
رضایت بیشتر مشتری
اثر ایکیا در زمینه افزایش رضایت مشتریان به کسبوکارها کمک میکند. این امر به این دلیل است که مشتریانی که احساس میکنند در ساخت یک محصول سهیم بودهاند، بیشتر از آن محصول لذت میبرند و در نتیجه حس رضایت بیشتری نسبت به آن خواهند داشت.
برای مثال: شرکت نتفلیکس با استفاده از اثر ایکیا، محتوای مورد علاقه مخاطب را به طور شخصیسازیشده به او ارائه میدهد. با این کار مخاطب احساس میکند که محتوای مورد علاقهاش را خودش انتخاب کرده است و به همین دلیل رضایت بیشتری از آن خواهد داشت.
وفاداری بیشتر مشتری
با بهرهگیری از اثر ایکیا در مارکتینگ، صاحبان کسبوکارها میتوانند میزان وفاداری مشتری را به برند و محصولات خود افزایش دهند. چرا که مشتریان حس میکنند که از جانب آن برند به نظرات و خواستههای آنها احترام گذاشته میشود پس مطمئناً محصولات آن بهترین و ایدهآلترین گزینه برای خرید هستند.
برای مثال: آن دسته از بازیهای ویدئویی که امکان سفارشیسازی را به بازیکنان میدهند معمولاً از محبوبیت بیشتری برخوردار هستند. این امر به دلیل این است که بازیکنان احساس میکنند که بازی را خودشان ساختهاند و به همین دلیل به آن وفادارتر هستند.
علاوه بر این موارد اثر ایکیا به کسبوکارها کمک میکند تا بتوانند ضمن بهبود تجربه مشتری با متمایز کردن برند خود از رقبا پیشی گرفته و ضمام قدرت را در بازار به دست بگیریند.
آیا امکان شکست اثر ایکیا وجود دارد؟
هر چند که اثر ایکیا در مارکتینگ بسیار چشمگیر است، اما بااینحال این پدیده نیز میتواند با شکست مواجه شود. از جمله عواملی که ممکن است اثر ایکیا در مارکتینگ را با شکست مواجه کنند میتوان از عوامل زیر نام برد:
- اگر مشارکت مشتری بیش از حد دشوار یا زمانبر باشد، ممکن است از آن لذت نبرد و این امر موجب کاهش ارزش محصول خواهد شد.
- چنانچه محصولی که مشتری در آن مشارکت داشته است، کیفیت پایینی داشته باشد، باعث کاهش ارزش محصول شده و در نتیجه به شکست پروژه خواهد انجامید.
- درصورتیکه مشتری احساس کند که مشارکت او در محصول بیمعنی است، صددرصد ارزش محصول کاهشیافته و اثر ایکیا عملاً بیتأثیر خواهد شد.
نتیجهگیری
اثر ایکیا یک پدیده شگفتانگیز است که میتواند به کسبوکارها کمک کند تا محصولات و خدمات خود را به طور مؤثرتری به بازار عرضه کنند. با استفاده از این پدیده روانشناختی، کسبوکارها میتوانند ارزش محصولات خود را در نظر مشتریان افزایش داده و به این وسیله سودآوری بیشتری داشته باشند.
توماس جفرسون، سومین رئیسجمهور ایالات متحده آمریکا میگوید:
“هر کس که کار میکند، شایسته مالکیت است.”
این جمله نشان میدهد که مشارکتدرساخت چیزی میتواند منجر به احساس مالکیت و ارزشمندی بیشتر آن شود. با بهرهگیری از اثر ایکیا در مارکتینگ میتوان این احساس را در مشتریان خود ایجاد کرده و بهاینترتیب، ارزش محصولات خود را در نظر آنها افزایش داد و در نهایت با افزایش فروش، سودآوری خود را به میزان قابلتوجهی بالا برد.